राज्यसभा

राज्यसभा हे भारतीय संसदेतील जेष्ठ सभागृह आहे. राज्यसभेत २५० सभासद असून त्यापैकी १२ सभसदांची नेमणूक राष्ट्रपती विविध क्षेत्रातील मान्यवरांमधुन करतात उदा. कला, साहित्य, विज्ञान आणि समाजसेवा. इतर २३८ सभासदांची निवड राज्य व केंद्रशासित प्रदेश विधिमंडळ करतात. राज्यसभेचा कार्यकाळ ६ वर्षांचा असून एक तिमाही सभासदांची निवड दर दोन वर्षांनी होते. राज्यसभेचे सत्र कायमस्वरूपी असून ते लोकसभेप्रमाणे विलीन होत नाही. राज्यसभा आणि लोकसभा यांना सम अधिकार आहेत शिवाय धन विधेयक लोकसभेस अध्यारोही अधिकार आहे. जर परस्पर विरोधी ठरल्यास एक संयुक्त बैठक घेतली जाते. परंतु लोकसभेची सभासद संख्या दुप्पट असल्यामुळे बहुतांश त्यांना बहुमत मिळते.
भारतीय उपराष्ट्रपती हे राज्यसभेचे अध्यक्ष असतात. राज्यसभेच्या उपध्यक्षांची नेमणूक निवड पद्धतीने होते, ह्या निवड प्रक्रियेमध्ये राजयसभा सदस्य मतदान करतात. अध्यक्षांच्या गैरहजेरीत उपाध्यक्ष सभेचे कामकाज करतात. राज्यसभेचे पहिले सत्र १३ मे १९५२ रोजी भरले होते.

अध्यक्ष: मोहम्मद हमीद अंसारी (११ ऑगस्ट २००७ पासून)
उपाध्यक्ष: पि. जे. कुरियन (२१ ऑगस्ट २०१२ पासून)
पक्षनेते: अरुण जेटली (जुलै २०१४ पासून)
विरोधी पक्षनेते: गुलाम नबी आझाद (जुलै २०१४ पासून)
* सदस्य पात्रता: राज्यसभेचा सभासद होण्यास ती/तो व्यक्ती भारताचा नागरिक असावा. ही व्यक्ती मानसिक रित्या स्वस्थ असून कर्जबाजारी ही नसावी. ह्या व्यक्तीने शपथपत्रात द्यावे जात कोणत्याही अपराधी करवाई करण्यात आली नाही. आरक्षित जा=जागांसाठी ही व्यक्ती अनुसूचित जाती/जमातीतील असली पाहिजे.
* नियुक्ती: राज्यसभा सदस्यांची निवड प्रत्येक राज्यातील विधानसभेमार्फ़त होते. प्रत्येक राज्यासाठी जागा निर्धारित आहेत व समान नसून लोकसंख्येनुसार ठरविण्यात आल्या आहेत.