भारतातील सर्वप्रथम भाग - ३

विद्यान:

• प्रथम भारतीय विद्यान कांग्रेस अध्यक्ष - सर आशुतोष मुखर्जी १९१४ 
• पहिला जल विद्युत प्रकल्प - सिद्रेपोंग, दार्जिलिंगजवळ (१८९७)
• प्रथम वीज प्राप्त करणारे शहर - दार्जिलिंग (१८९७), कोलकाता (१८९८)
• पहिला अवकाशवीर - राकेश शर्मा (३ एप्रिल १९८४)
• पहिली टेस्ट टयूब बेबी - दुर्गा अग्रवाल (१९७८)
• पहिली अणुउर्जा भट्टी - अप्सरा, मुंबई 
• पहिला उपग्रह - आर्यभट्ट (१९ एप्रिल १९७५)
• पूर्णपणे भारतीय बनावटीचे उपग्रह वाहन - सलवि ३
• टेलीग्राफ सुविधा - १८५४
• पहिला टेलीग्राफ देवन-घेवन - २८ जानेवारी १८८२ 
• पहिले बिनतारी टेलीग्राफ केंद्र - सागर बेटे व सैंडहेड्स यादरम्यान (१९०२)
• पहिली टेक्नोलॉजी पार्क - टेक्नोपार्क, त्रिवेंद्रम (१९९०)
• पहिली मोबाइल टेलीफोन सुविधा - १५ अगस्त १९९५ दिल्लीमध्ये
• औषध विद्यनामध्ये पहिले पदवीधारक - सुर्जोकुमार चक्रबत्टी

खेळ:

• इंग्लिश चैनल पार करणारे - हिमिर सेन (१९५८)
• इंग्लिश चैनल पार करणारी महिला - आरती शाह (१९५९)
• पहिला फार्मूला वन ड्राईवर - नरेन कार्तिकेयन 
• पहिली फार्मूला वन टीम - फोर्स वन 
• पहिला चेसमास्टर परुष - विश्वनाथन आनंद (१९८८)
• पहिली चेसमास्टर महिला - कोनेरू हम्पी (२००२)
• ओलंपिक विजेती सांघिक टीम - होकी 
• पहिले वैयक्तिक सुवर्ण पदक - अभिनव बिंद्रा (२००८)
• बॉक्सिंगसाठी पदक - विजेंदरसिंह (२००८)
• बैडमिंटनसाठी पदक - सैना नेहवाल (२०१२)
• कुस्तीसाठी पदक - शुशीलकुमार (२००८ व २०१२), योगेश्वर दत्त (२०१२)
• बॉक्सिंग महिला पदक - मेरी कोम (२०१२)

क्रिकेट:

• भारतातील पहिला क्लब - कलकत्ता क्रिकेट क्लब (१७९२)
• भारतात खेळली गेलेला पहिला कसोटी सामना - भारत विरुद्ध इंग्लंड कलकत्ता (५-८ जानेवारी १९३४)
• पहिले क्रिकेट मैदान - एडन गार्डन्स, कोलकाता 
• पहिला कसोटी विजय - इंग्लंड विरुद्ध मद्रासमध्ये 
• क्रिकेट मालिका - बॉम्बे ट्रायएंगुलर (१९०५-१९११)
• पहिले कर्णधार - सि. के. नायडू (१९३२)
• एकदिवसीय कर्णधार - अजित वाडेकर 
• पहिले शतक थोकणारे - लाला अमरनाथ, ११८ (१९३३, बॉम्बे जिमखाना)
• कसोटीमध्ये द्विशतक थोकणारे - पॉली उमर्गिर, २२३ (१९५५-१९५६, हैद्राबाद)
• त्रिशतक पूर्ण करणारा - वीरेंदर सेहवाग, ३०९ (२००७, मुल्तान)
• एकदिवसीय पहिले शतक करणारे - कपिल देव, १७५ नाबाद (१९८३, विश्व चषक मलिका)
• एकदिवसीय द्विशतक करणारा - सचिन तेंडुलकर, २०० नाबाद (ग्वालेर, २४ फेब्रुवारी २०१०)
• एकदिवसीय सलग ३ बळी - चेतन शर्मा (१९८७)
• कसोटीमध्ये १०,००० रन करणारा - सुनील गावस्कर (जगात पहिला)
• एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये १०,००० रन करणारा - सचिन तेंडुलकर (जगात पहिला)
• टी२० विश्व चषक - २००७ 
• एकदिवसीय व कसोटी मिळून १०० शतके करणारा - सचिन तेंडुलकर
• १० बळी घेणारा गोलंदाज - अनिल कुम्बले
• ५० कसोटी शतके करणारा - सचिन तेंडुलकर
• ६ चेंडूत ६ षटकार थोकनारा -युवराजसिंह
• एकदिवसीय विश्व चषक - १९८३ (कपिल देव) आणि २०११ (म. धोनी)
• टी२० मध्ये सर्वात जलद अर्धशतक - युवराजसिंह, १२ चेंडूमध्ये (२००७)

भारतातील सर्वप्रथम भाग - २

राजनीती:

• राष्ट्रीय कांग्रसचे पाहिले अध्यक्ष - व्योमेशचंद्र बनर्जी, १८८५
• स्वतंत्र्य भारतातील राष्ट्रीय कॉंग्रेसचे पाहिले अध्यक्ष - आचर्य कृपलानी, नोवेम्बर १९४७ पर्यंत
• राष्ट्रपती - राजेन्द्रप्रसाद (१९५०-१९६२)
• उप-राष्ट्रपती - डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन
• पहिली महिला राष्ट्रपती - प्रतिभाताई पाटिल (२००७-२०१२)
• पाहिले निवादाणुक आयुक्त - सुकुमार सेन
• पाहिले उद्योगमंत्री - श्याम प्रसाद मुखर्जी
• मंत्री मंडलातुन राजीनामा पाहिले - श्याम प्रसाद मुखर्जी 
• पंतप्रधान - पंडित जवाहरलाल नेहरू (१९४७-१९६४)
• उप-पंतप्रधान - वल्लभाई पटेल (१९४७-१९५०)
• कयादामंत्री - बाबासाहेब आंबेडकर 
• विरोधी पक्षनेता - ए. के. गोपाल
• बिगर कांग्रेस सरकार - जनता दल (मोरारजी देसाई, १९७७-१९८०)
• बिगर कांग्रेस राज्य सरकार - सी. पी. आय. (नंबूद्रिपद, १९५७ 
• अल्पबहुमतामध्ये पंतप्रधान होउन ५ वर्षे पद भूषाविनारे - पी. वी. नरसिम्हाराव (१९९१-१९९६)
• नेहरू-गांधी परिवार सोडून ५ वर्षे पंतप्रधान पद भूषाविनारे - पी. वी. नरसिम्हाराव (१९९१-१९९६)
• महिला रेल्वे मंत्री - ममता बनर्जी
• पहिला वोइसरॉय - लार्ड कैनिंग (१८५८)
• स्वंतत्र भारताचे पहिले गवर्नल जनरल - लार्ड माउंटबेटन (१९४७)
• भारतीय गवर्नल जनरल - सी. राजगोपालाचारी (१९४८)
• पहिले मुस्लिम पंतप्रधान - झाकिर हुसैन (१९६७-१९६९)
• पाहिले शीख पंतप्रधान - मनमोहन सिंह (२००४-आजताग्यत)
• पहिले आय.सी.स. अधिकारी - सत्येद्रनाथ टागोर (१८६३)
• लोकसभेचे सभापती - जी. वी. मलवनकर (१९५२-१९५६)
• पहिले अर्थमंत्री - शंमुखनंद चेट्टी (१९४७-१९४९)
• कार्यालयामध्ये मरण पावणारे राष्ट्रपती - झाकिर हुसैन (३ मे १९६९)
• कार्यालयामध्ये मरण पावणारे मुख्यमंत्री - अन्नादुराई (तमिळनाडू)
• राजीनामा देणारे पहिले पंतप्रधान - मोरारजी देसाई (१९७९)
• पहिली महिला केद्रीय मंत्री - राजकुमारी अमृत कौर
• महिला मुख्यमंत्री - सुचेता कृपलानी 

भारतातील सर्वप्रथम भाग - १

पुरस्कार:

• मिस्टर वर्ल्ड - मनोहर ऐच
• मिस वर्ल्ड - रीता फारिया
• साहित्यासाठी पुरस्कार मिळविनारा पाहिले भारतीय - गोपाल मुखर्जी
• पहिला भारतरत्न पुरस्कार - डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन, सी. राजगोपालाचारी, सी. वी. रामन (१९५४)
• पाहिले पद्मविभूषण - सत्येन्द्रनाथ बोस, नन्दलाल बोस, जाकीर हुसैन, बालासाहेब खेर (१९५४)
• मग्सेसे पुरस्कार - विनोबा भावे (१९५८)
• ऑस्कर पुरस्कार - सत्यजित रे

नोबेल:

• साहित्यासाठी नोबेल - सविन्द्रनाथ टागोर (१९१३)
• भौतिक्शस्त्रसाठी नोबेल - सी. वी. रमण (१९३०)
• वैद्यकशास्त्रसाठी नोबेल - हरगोबिंद खुराना
• शांततेसाठी नोबेल - मदर तेरेसा (१९७९)
• अर्थशास्त्रसाठी नोबेल - अमर्त्य सेन (१९९८)
• रसायनसस्त्रसथी नोबेल - वेंकटरमण रामकृष्णन (२००९)

संरक्षण:

• पहिले राष्ट्रपती - डॉ. राजेन्द्रप्रसाद
• पहिले उप-राष्ट्रपती - डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन
• संरक्षण मंत्री - बलदेव सिंह
• पहिले भारतीय कमांडर इन चीफ - जनरल कोंदंदेरा करिप्पा (१९४९)
• पहिले भारतीय चीफ इन स्टाफ - जनरल कोंदेदेरा करिप्पा (१९४७)
• पहिले पारशी आर्मी चीफ - फिल्ड मार्शल सैम मानेकशॉ
• पहिले ख्रिशन आर्मी चीफ - जनरल सुनीथ रुद्रिगुस
• पहिले शिख आर्मी चीफ - जनरल जोगिन्दर जसवंत सिंह
• पहिले एयर फ़ोर्स चीफ - एयर मार्शल इदरिस हसन लतीफ़
• पहिली महिला जवान - सप्पर शांती टिग्गा
• पाहिले परमवीर चक्र - मेजर सोमनाथ शर्मा

शोध:

• दक्षिण गोलार्थावर जाणारे - जतिंदरकुमार बजाज
• माउंट एवेरेस्ट सर करणारी स्त्री - बचेंद्री पाल
• दक्षिण गोलार्थावर जाणारी स्त्री - रीना कौशल धर्मशक्तु
• उत्तर गोलार्थावर जाणारे - जगन्नाथ श्रीनिवासराघवन
• गोबिचे वळवंट पर करणारे - सुचेता कडेथंकर

चित्रपट, टीवी:

• भारतात तयार करण्यात आलेला पहिला मूक चित्रपट - राजा हरिश्चन्द्र (१९१३)
• पहिली भारतीय अभिनेती - दुर्गाबाई कामत (१९१३)
• दादासाहेब फाळके पुरस्कार - देविका राणी (१९६९)
• चित्रपटांसाठी पहिला शासकीय पुरस्कार - बंगाल चित्रपट असोशीएशन पुरस्कार (१९३७)
• पहिले भारतरत्न विजेते चित्रपट निर्माता - सत्यजित रे
• पहिला रंगित चित्रपट - किशन कनाया (१९३७)
• बंदी घालण्यात आलेला पहिला चित्रपट - नील अक्षर नीचे
• ऑस्कर विजेते - सत्यजित रे (१९९२)
• १० भूमिका करणारा अभिनेता - कमल हसन
• १० भूमिका करणारी अभिनेत्री - प्रियंका चोप्रा

महाराष्ट्राची जनगणना २०११ - भाग २

महाराष्ट्राची शहरी व ग्रामीण लोकसंख्या:

१ - शहरी लोकसंख्या:

• महाराष्ट्रातील ४५.२३% लोकसंख्या शहरी भागात राहते
• एकुण शहरी लोकसंख्या ५,०८,२७,५३१
• पुरुष लोकसंख्या २,६७,६७,८१७
• महिला लोकसंख्या २,४०,५९,७१४
• एकुण साक्षरता ८९.८४%, पुरुष साक्षरता ९३.७९% तर महिला साक्षरता ८५.४४%
• शहरी भागातील लिंग गुणोत्तर ८९९ महिला प्रति १००० पुरुष
• ० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या ५४,०२,५२२ (१०.६३%)
• ० ते ६ वयोगटातील लिंग गुणोत्तर ८८८ मुली प्रति १००० मुले

२ - ग्रामीण लोकसंख्या:

• महाराष्ट्रातील ५४.७७% लोकसंख्या ग्रामीण भगत राहते
• एकुण ग्रामीण लोकसंख्या ६,१५,४५,४४१
• पुरुष लोकसंख्या ३,१५,९३,५८०
• महिला लोकसंख्या २,९९,५१,८६१
• एकुण साक्षरता ७७.०९%, पुरुष साक्षरता ८६.३९% तर महिला साक्षरता ६७.३८%
• ग्रामीण भागातील लिंग गुणोत्तर ९४८ महिला प्रति १००० पुरुष
• ० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या ७४,४५,८५३ (१२.१०%)
• ० ते ६ वयोगटातील लिंग गुणोत्तर ८८० मुली प्रति १००० मुले

महाराष्ट्राची जनगणना २०११ भाग - १

महाराष्ट्राची जनगणना २०११:

• राज्याची जनगणना आयुक्त रनजितसिंह देवल यांनी जाहिर केला
• लोकसंख्येच्या बाबतीत देशात दूसरा क्रमांक तर सर्वात जास्त लोकसंख्येचा जिल्हा - ठाणे
• लोकसंख्या वाढीचा दर १६%
• देशात लोकसंख्या कमी होण्याचा दर सर्वात जास्त महाराष्ट्रात
• मुलींचे प्रमाण किंचित वाढले
• दशकातील लोकसंख्या वाढीचा दर १५.९९%
• राज्याची साक्षरता ८२.९१% (६% ने वाढली)

१ - दृष्ठी क्षेपातील महाराष्ट्र:

• एकुण लोकसंख्या - ११,२३,७२,९७२
• पुरुष लोकसंख्या - ५,८३,६१,३९७ 
• महिला लोकसंख्या - ५,४०,११,५७५
• भारतीय लोकसंख्येतील वाटा - ९.२९%

२ - साक्षरता:

• संपूर्ण महाराष्ट्राची साक्षरता ८२.९१%
• पुरुष साक्षरता ८९.८२%
• महिला साक्षरता ७५.४८%
• सर्वात जास्त साक्षरता असणारा जिल्हा: मुंबई उपनगर
• सर्वात कमी साक्षरता असणारा जिल्हा: नंदुरबार

३ - घनता:

• संपूर्ण महाराष्ट्राची घनता ३६५ प्रति किमी वर्ग
• सर्वात जास्त घनता असणारा जिल्हा: मुंबई शहर - ४९,१४१
• सर्वात कमी घनता असणारा जिल्हा: गडचिरोली - ६७

४ - लिंग गुणोत्तर:

• संपूर्ण महाराष्ट्राचे लिंग गुणोत्तर ९४६ महिला प्रति १००० पुरुष
• सर्वात जास्त लिंग गुणोत्तर असणारा जिल्हा: रत्नागिरी - १,१३६
• सर्वात कमी लिंग गुणोत्तर असणारा जिल्हा: मुंबई शहर - ७७७

५ - ० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या:

• ० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या १,२८,४८,३७५
• ० ते ६ वयोगटातील 

भारताची १५ वी जनगणना - २०११

भारतीय जनगणना २०११:

• भारताची १५ वी जनगणना, पहिली जनगणना १८७१ लार्ड मेयो
• जनगणना आयुक्त - सी. चंद्रमौली
• बोधवाक्य - आपली जनगणना, आपले भविष्य
• लोकसंख्या वाढीचा दर १७.६४ %
• विस्तार - ३५ राज्ये व केंद्रशासित प्रदेश, ६४० जिल्हे, ५,७५७ तालुके, ७,७४२ शहरे व ६ लाखाहून अधिक खेडी
• २७ लाख अधिकाऱ्यांनी ७,७४२ शहरे व ६,४०,८६७ गावांत जाउन जनगणना केली
• खर्च २,२०० कोटी
• स्त्रियांच्या संख्येत वाढ, स्त्री साक्षरतेतील वाढ (९.१३%)
• ० ते ६ वयोगटातील मुलींचे दरहजारी मुलांमागे घटते प्रमाण
• लोकसंख्या दर कमी करण्यात आलेले यश
• जगाच्या तुलनेत भारताची लोकसंख्या १७.५०%
• देशात सर्वात जास्त लोकसंख्या असलेला जिल्हा - ठाणे
• दर हजारी पुरुषांमागे महिलांचे प्रमाण वाढले

१ - दृष्टी क्षेपातिल भारत:

• एकुण लोकसंख्या - १२१,०१,९३,४२२
• पुरुषांची संख्या - ६२,६७,२४,२४८
• महिलांची संख्या - ५८,६४,६९,१७४
• सर्वात जास्त लोकसंख्या असणारी राज्ये: उत्तरप्रदेश, महाराष्ट्र, बिहार, पश्चिम बंगाल, आंध्रप्रदेश

२ - साक्षरता:

• संपूर्ण भारताची साक्षरता ७४.०४%.
• पुरुषांची साक्षरता ८२.१४%
• महिलांची साक्षरता ६५.४६%
• सर्वात जास्त साक्षरता असणारी राज्ये: केरळ, मिझोरम, त्रिपुरा, गोवा, हिमाचल प्रदेश
• सर्वात कमी साक्षरता असणारी राज्ये: बिहार, अरुणाचल प्रदेश, राजस्थान, झारखंड

३ - घनता:

• संपूर्ण भारताची घनता ३८२ लोक  प्रति किमी वर्ग
• सर्वात जास्त घनता असणारी राज्ये: बिहार - ११०२, पश्चिम बंगाल - १०२९, केरळ - ६८९, उत्तर प्रदेश - ८२८ 
• सर्वात कमी घनता असणारी राज्ये: अरुणाचल प्रदेश -  १७, मिझोरम - ५१, सिक्कीम - ८६, नागालैंड - ११९ 
• सर्वात जास्त घनता असणारे केंद्र शाशित प्रदेश: दिल्ली - ११२९७, चंदिगद - ९२५२, पद्दुचेरी - २५९८
• सर्वात कमी घनता असणारे केंद्र शाशित प्रदेश: अंदमान निकोबार बेटे - ४६, दादरा व नगरहवेली - ६९८, लक्षद्वीप - २०१३

४ - लिंग गुणोत्तर:

• संपूर्ण भारताचे लिंग गुणोत्तर ९४० महिला प्रति १००० पुरुष
•  सर्वात जास्त लिंग गुणोत्तर असणारी राज्ये: केरळ - १०८४, तमिळनाडू - ९९५, आंध्रप्रदेश - ९९२, छत्तीसगड - ९९१
• सर्वात कमी लिंग गुणोत्तर असणारी राज्ये: हरियाणा - ८७७, जम्मू आणि कश्मीर - ८८३, सिक्कीम - ८८९, पंजाब - ८९३
• सर्वात जास्त लिंग गुणोत्तर असणारा केंद्र शाशित प्रदेश: पदुच्चेरी - १०३८
• सर्वात कमी लिंग गुणोत्तर असणारा केंद्र शाशित प्रदेश: दमण व दीव - ६१८

५ - ० ते ६ वयोगटातील एकुण लोकसंख्या:

• ० ते ६ वयोगटातील लोकसंख्या २१,३४,७८,११९ (१७.६४%)
• ० ते ६ वयोगटातील लिंग गुणोत्तर ९१४ मुली प्रति १००० मुले