भारतीय वृत्तपत्राचा इतिहास

वृत्तपत्र:

वॉरन हेस्टिंग्स, कॉर्नवालिस, जॉन शोअर, वेलस्ली या सुरुवातीच्या प्रशासकांनी भारतात भारतीय वृत्तपत्रांवर निर्बंध  लादले

• १७८० जेम्स हिकी या इंग्रज नागरिकाने भारतातील पहिले वृत्तपत्र सुरु केले "दी बंगाल गौझेट"
• गवर्नल जनरल हेस्टिंग्स या उदारमतवादी ब्रिटिश प्रशासकाने वृत्तपात्रंवरील निर्बंध सिथिल केले
• १८१८ याच काळात ख्रिश्चन मिशनरीनी मिशन समाचार दर्पण सुरु केले
• १८२१ मध्ये राजा राममोहन रॉय यांनी संवाद कौमुदी हे बंगाली भाषेतील भारतीय वृत्तपत्र उदयास आले
• १८२२ राजा राममोहन रॉय यांनी पारशी भाषेत मीरात-उल-अखबार सुरु केले
• १८२२ राजा राममोहन रॉय यांनी इंग्रजी भाषेत ब्रामिकाल मगझिन सुरु केले
• १८३२ मध्ये बाळशास्त्री जांभेकर यांनी दर्पण हे पहिले मराठी नियतकालिका सुरु केली
• १८३५ चार्ल्स मेटकाल्फ याने वृत्तपत्रांवरील सर्व निर्बंध उठवले
• १८४१ भाऊ महाजन यांनी प्रभाकर तर १८४२ मिशनरीनी द्यानोदय सुरु केले
• १८४९ मध्ये द्यानप्रकाश सुरु झाले व पुढे १९०४ ला कृष्णाजी त्र्यंबक रानाडे यांनी याचे दैनिक रूपांतर केले
• विष्णु शास्त्री चिपलूनकर यांनी इन्द्रप्रकाश सुरु केले
• १८५१ मध्ये दादाभाई नौरोजी यांनी रास्त गौफ़्तर हे वृत्तपत्र सुरु केले
• १८६७ च्या कायद्यानुसार वृत्तपत्रांची नोंदणी करने सक्तीचे झाले
• १८७८ मध्ये लिटनने वर्नाकुलर प्रेस एक्ट सामंत केला अन वृत्तपत्रांची गळचेपी केली
• १८८१ मध्ये रिपनने वर्नाकुलर प्रेस एक्ट रद्द केला
• १९०८ वृत्तपत्रांवर कड़क नियंत्रण लादनारा कायदा संमत झाला अन संध्या, युगांतर, वंदे मातरम ही वृत्त पत्रे बंद पडली
• १९१० आणि १९३५ मध्ये अधिक कडक कायदे संमत करण्यात आले अन भारतीय वृत्त पत्रांची गळचेपी केली

भारतीय शिक्षणाचा इतिहास

शिक्षण:

• १८१३ च्या चार्टर अक्टनुसार कंपनीने भारतात शिक्षाणासाठी १ लाख प्रति वर्षी कर्च करावेत अशी तरतूद होती
• १८१७ राजा राममोहन रॉय यांनी कलकत्ता येथे हिन्दू कॉलेजची स्थापना केली
• १८३४ एल्फिस्तन कॉलेजची स्थापना मुंबई येथे
• मेकोलेचा शिक्षणाचा झिरपता सिधान्त
• १८३५ भारतीयांना इंग्रजी शिक्षण देन्यासंबधी कायदा मंजूर केला
• १८४४ हर्डिग्सने शिक्षण मंडलाची स्थापना केली
• १८४५ ग्रांट मेडिकल कॉलेजची स्थापना मुंबई येथे
• १८४३ ते १८५३ या काळात वायव्य प्रांतात ले. गवर्नल जेम्स थॉमस याने स्थानीक भाषेत शिक्षण देण्यास पुढाकार घेतला
• १८५४ च्या वुड्स खालिद्यानुसार १८५७ ला मुंबई, चेन्नई व कलकत्ता येथे विद्यापीठ स्थापना
• जॉन एलियट या ब्रिटिशाने भारतात सर्वप्रथम स्त्री शिक्षणाचा जोरदार पुरस्कार  केला
• १८८२ हंटर कमीशन रिपनच्या कलकिर्दित हे शिक्षण विषयक कमीशन नेमले गेले
• १९०४ कर्झनने भारतीय विद्यापिठाच्या सुधार्नेचा कायदा संमत केला
• ना गोखालेंनी केलेली सक्तीची प्राथमिक शिक्षणाची मागणी इंग्रजानी मान्य केली
• भारतातील महाविद्यालयीन व विद्यापिठीय शिक्षण पद्धतीत सुधारणा सुचविण्यासाठी साँडलर समिती , हर्टाग समिती, सजार्ट समिती अश्या अनेक समित्या नेमल्या